Semiha Berksoy Berlin’de

Hamburger Bahnhof – Uluslararası Çağdaş Sanat Müzesi, 2004 yılında 94 yaşında kaybettiğimiz Türk ressam ve opera sanatçısı Semiha Berksoy’un Almanya’daki ilk kapsamlı retrospektifini sanatseverlerle buluşturacak.

Semiha Berksoy

1930’ların başında Türkiye’deki başarısının ardından Semiha Berksoy, Berlin’e gitmek üzere Türk hükümeti bursu aldı ve 1936’dan 1939’a kadar Hochschule für Musik’e kaydoldu. Hızla tanınmaya başladı ve “güçlü soprano” ve “inatçı ruh” gibi ifadelerle anılmaya başlandı. 1939’da Berksoy, Ariadne auf Naxos’ta Ariadne olarak başrol oynadı; Berlin’de Strauss’un 75. doğum günü için büyük bir takdirle sahnelendi, ancak II. Dünya Savaşı’nın patlak vermesi nedeniyle Türkiye’ye dönmek zorunda kaldı.

Burada, Türk Devlet Opera ve Balesi ile Ankara Devlet Konservatuvarı’nın kurulmasına Alman aktör ve yönetmen Carl Ebert ile birlikte destek verdi. 1969’da Haus am Lützowplatz’ta düzenlenen bir solo sergi ve 1998’deki Son Sanat İstanbul’dan (Haus der Kulturen der Welt) ve 2010’daki İstanbul Next Wave (Martin-Gropius-Bau) gibi sergilerdeki çalışmalarıyla Berksoy’un Berlin ile olan bağlantıları sürdü.

Semiha Berksoy, Çıplak (Otoportre), 1996 Sunta üzeri yağlıboya, 70x50 cm.

Berksoy’un kariyeri opera ve görsel sanatları kusursuz bir şekilde harmanladı. 2000 yılında, 90 yaşında New York’taki Lincoln Merkezi’nde Wagner’in Tristan ve Isolde opera eserinden Liebestod aryasını icra etti. Bu performansı ölümünden dört yıl önce gerçekleştirdi. Berksoy’un işleri birçok solo ve grup sergisinde, en son 1965 tarihli annesinin portresi ile 60. Venedik Bienali’nde sergilendi.

Hamburger Bahnhof’taki sergi, Berksoy’un figürlerinin bir sahnedeki karakterler gibi göründüğü operatik vignette’ler işlevi gören bir dizi küme boyunca düzenlenmiştir. Bu figürler, 1930’lardan 2000’lerin başına kadar olan Berksoy’un nadir kayıtlarıyla birlikte sunulmaktadır. Hamburger Bahnhof – Nationalgalerie der Gegenwart’ın direktörleri Sam Bardaouil ve Till Fellrath tarafından küratörlüğü üstlenen serginin yardımcı küratörleri Emily Finkelstein ve Agnes Rameder.

İstanbul Modern’de

Semiha Berksoy, Korku, 1971, Duralit üzerine yağlıboya, 100x70 cm.

Sergi, sanatçının 60 yılı aşkın, çok yönlü ve katmanlı sanat pratiğini mercek altına alıyor. 2014 yılında Galerist’in temsiliyetini üstlendiği Berksoy’un ve asırlara yayılan eserlerinin, sergi aracılığıyla geniş bir izleyici kitlesiyle buluşturulması hedefleniyor. Berksoy retrospektifi, sanatçının 1930’lardan itibaren görsel sanatlar ve sahne sanatları dünyasında çığır açan kariyerini bütüncül bir bakış açısıyla sunacak. Seçilen 100’e yakın eserin yanı sıra arşiv belgeleri, film klipleri ve ses kayıtları, Berksoy’un opera performansları ile resimleri arasındaki bağlantıları ortaya koyacak. 11 Mayıs 2025’e kadar açık kalacak olan sergiye, Hamburger Bahnhof katalog serisinin devamı niteliğinde, Silvana Editoriale Milano tarafından yayımlanacak bir sergi kitabı ve eş zamanlı bir konuşma programı eşlik edecek.

Türkiye kültür sanat tarihine damgasını vurmuş bir sanatçı ve primadonna olan Semiha Berksoy’un retrospektifi, 2026 yılında ise İstanbul Modern’de sergilenecek.

Semiha Berksoy

Semiha-Berksoy-Fidelio, 1975

Semiha-Berksoy-Annem ud çalıyor, 1958

Semiha-Berksoy, İntihar, 1997